Hạt dành dành từ lâu đã được biết đến là một vị thuốc quý được sử dụng trong Y học cổ truyền để điều trị một số bệnh thường gặp. Ngoài ra, màu vàng đặc trưng của quả dành dành sau khi phơi khô còn được nghiền thành bột dành dành và sử dụng làm thực phẩm tạo màu tự nhiên được các bà nội trợ tin dùng.
Giới thiệu về cây dành dành
Tên gọi khác: Cây dành dành còn có tên gọi khác là Chi tử, Tiên chi, Mộc ban, Việt đào, Thủy hoàng chi, Mác làng cương,… Tên khoa học: Gardenia augusta (L.) Merr. (G. jasminoides Ellis) thuộc họ Cà phê – Rubiaceae.
Dành dành là cây thuốc nam quý, cao 1-2m, phân cành nhiều. Lá mọc đối hay mọc vòng 3 cái một, hình thuôn trái xoan hay bầu dục dài, nhẵn bóng. Lá kèm mềm ôm lấy cả cành như bẹ lá.
Hoa mọc đơn độc ở đầu cành, có màu trắng vàng, rất thơm; cuống có 6 cạnh hình như cánh. Đài 6, ống đài có 6 rãnh dọc; tràng có ống tràng nhẵn, phía trên chia 6 thuỳ; nhị 6, bầu 2 ô không hoàn toàn, chứa nhiều noãn.
Quả thuôn bầu dục, có cạnh lồi, mang đài tồn tại ở đỉnh, có 6-7 rãnh dọc như cánh; thịt quả màu vàng da cam. Hạt dẹt.
Cây ra hoa vào khoảng tháng 3-5, cho quả vào khoảng tháng 6-10. Cây dành dành thường mọc hoang ở những nơi gần nước và còn được trồng làm cảnh.
Tác dụng của hạt dành dành đối với sức khỏe
Theo Y học cổ truyền, hạt dành dành có vị đắng, tính hàn, có tác dụng tả hỏa giải độc, lợi tiểu, chỉ huyết, cảm mạo phát nóng, hạ lỵ mọi chứng, họng đau, miệng lở, …
Chữa trị cảm sốt:
Hạt dành dành 14g, hương sị 4g. Tất cả cho vào ấm, đổ 500ml nước, sắc còn 150ml, ngày 1 thang, uống lúc còn ấm. Dùng liền 3 ngày.
Chữa trướng bụng đầy hơi (ăn thức lạ, nhiều mỡ):
Hạt dành dành 20g sao nghiền nhỏ, uống với rượu.
Chữa sưng đau bầm tím do ngã (vết thương liền):
Hạt dành dành, bạch biển lượng bằng nhau khoảng 20g cùng giã đắp vào vết thương. Ngày thay băng một lần, mỗi lần 2 giờ, đắp liền 5 ngày.
Trị bụng trướng, da vàng thể thấp nhiệt:
Hạt dành dành 20g, nhân trần 24g, đại hoàng 12g. Tất cả cho ấm đổ 700ml nước sắc nhỏ lửa còn 300ml, chia 3 lần uống trong ngày, xa bữa ăn. Mỗi liệu trình 10 ngày.
Chữa tiểu buốt, tiểu rắt:
Hạt dành dành, mộc thông, hạt mã đề, cù mạch, biển súc, hoạt thạch mỗi vị 12g; đại hoàng 8g; cam thảo nướng 6g. Cho tất cả vào ấm, sắc với 800 ml nước còn 250 ml, uống làm hai lần trong ngày. Mỗi liệu 10 ngày.
Chữa cảm lạnh:
Hạt dành dành (sao vàng), trần bì, tinh tre mỗi thứ 10g; gừng sống 5g. Cho 700ml nước, nhỏ lửa, sắc còn 200ml, chia 2 lần, uống trong ngày, lúc còn ấm nóng. Dùng liền 5 ngày.
Chữa lở miệng do nhiệt:
Hạt dành dành 12g, nhân trần 16g, đại hoàng 8g. Tất cả thái nhỏ, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày. Mỗi liệu trình 10 ngày.
Ngoài những tác dụng chữa bệnh ở trên bột dành dành còn được sử dụng rất hiệu quả trọng việc làm chất tạo màu tự nhiên cho nhiều món ăn mà được nhiều người lựa chọn sử dụng nhất chính là 1 trong 5 màu đặc sắc của món xôi ngũ cốc màu vàng.
Cách sử dụng bột dành dành đồ xôi màu vàng
Bột dành dành được sử dụng để tạo màu cho rất nhiều món ăn, tuy nhiên xôi màu hay xôi ngũ sắc được sử dụng nhiều nhất để tạo màu vàng tự nhiên cho xôi. Vì vậy thông qua cách nấu xôi bột dành dành chúng tôi sẽ hướng dẫn các bạn cách sử dụng bột dành dành hiệu quả và lên màu đẹp mắt nhất.
Sử dụng bột dành dành nguyên chất để nấu xôi cho màu đẹp mắt
- Vo đãi gạo.
- Ngâm gạo với nước lạnh 4-5 tiếng cho gạo mềm. Cho gạo đã ngâm đủ nước ra rá để ráo.
- Bột dành danh hòa với nước lượng vừa đủ để trộn với gạo, lọc qua rây.
- Lấy nước bột dành dành trộn với gạo, chờ cho ngấm màu thì cho vào hấp xôi.
100g bột dành dành có thể nấu tạo màu được cho 8-10 kg gạo.
Lưu ý: Khác với xôi lá cẩm, xôi hạt dành dành ta không đun nóng nước màu để ngâm cùng gạo, mà chỉ đánh nước bột dành dành với gạo đã ngâm. Nếu như vận dụng cách dùng nước màu ngâm gạo thay nước trắng (như làm với lá cẩm) sẽ dẫn đến hiện tượng khi đồ xôi sẽ không đạt được màu vàng tươi. Ngoài ra, khi trộn nước màu cùng gạo ta sẽ cảm thấy màu chưa lên ngay, đừng vội lo lắng, khi đồ xôi chín lúc đó hạt gạo mới chuyển sang màu vàng óng đẹp đẽ.
Mua bột dành dành ở đâu?
Bột dành dành được sử dụng rất phổ biến làm chất tạo màu cho rất nhiều món ăn như xôi, thạch,… tạo màu vàng tươi tự nhiên cho món ăn.
Bột dành dành nguyên chất tại Huyền Hà Shop, đơn vị trực thuộc Công Ty TNHH Thảo Dược Duy Hưng là địa chỉ uy tín và tin cậy cung cấp những sản phẩm chất lượng đến với mỗi khách hàng. Sản phẩm của chúng tôi được chế biến 100% từ hạt cây dành dành mang lại hương thơm dịu nhẹ, tự nhiên, góp phần tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho món ăn.